Apigenin มีประโยชน์อะไรบ้าง?

อะพิเจนิน ซึ่งเป็นฟลาโวนอยด์ที่พบได้ตามธรรมชาติ พบได้ทั่วไปในพืชหลายชนิด โดยเฉพาะขึ้นฉ่าย อะพิเจนินมีฤทธิ์ทางชีวภาพมากมาย เช่น ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ ต้านมะเร็ง เป็นต้น และยังเป็นส่วนผสมหลักในอาหารเสริมเพื่อสุขภาพอีกด้วย วันนี้ เราจะมาเจาะลึกเกี่ยวกับอะพิเจนินกันให้มากขึ้น และดูว่าสารประกอบเล็กๆ ชนิดนี้โดดเด่นในด้านไฟโตเคมีคัลได้อย่างไร

แหล่งที่มาของอะพิเจนิน

ขึ้นฉ่าย (Apium graveolens) เป็นแหล่งของสารอะพิเจนินที่รู้จักกันดีที่สุดชนิดหนึ่ง ผักชนิดนี้ไม่เพียงแต่มีรสชาติที่สดชื่นเท่านั้น แต่ยังอุดมไปด้วยสารอาหารต่างๆ มากมาย รวมถึงสารอะพิเจนินด้วย การศึกษาวิจัยแสดงให้เห็นว่าใบ ลำต้น และเมล็ดของขึ้นฉ่ายมีสารอะพิเจนินในปริมาณหนึ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในใบที่มีปริมาณมากที่สุด นอกจากขึ้นฉ่ายแล้ว สารอะพิเจนินยังพบได้ในพืชชนิดอื่นๆ อีกด้วย ตัวอย่างเช่น:

• ผักชี: สมุนไพรชนิดนี้มักใช้เพื่อปรุงรส และยังมีสารอะพิเจนินด้วย
• คาโมมายล์: ชาคาโมมายล์มีปริมาณอะพิเจนินค่อนข้างสูง ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุที่เชื่อกันว่ามีฤทธิ์ในการทำให้สงบ
• เกรปฟรุต: ผลไม้รสเปรี้ยวมีสารอะพิเจนินในปริมาณเล็กน้อยเช่นกัน
• หัวหอม: อะพิเจนินยังมีบทบาทในฟลาโวนอยด์ในหัวหอมด้วย

ประโยชน์ต่อสุขภาพของ Apigenin

• สารต้านอนุมูลอิสระ

สารสกัดอะพิจีนินมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นหนึ่งในคุณสมบัติทางชีววิทยาที่โดดเด่นที่สุด เราทุกคนทราบดีว่าอนุมูลอิสระเป็นสาเหตุของการทำลายเซลล์ การแก่ก่อนวัย และโรคเรื้อรังหลายชนิด อนุมูลอิสระทำหน้าที่เสมือนฝูง “โมเลกุลทำลายล้าง” ที่อาละวาดไปทั่วร่างกาย โจมตีเยื่อหุ้มเซลล์ โปรตีน และแม้แต่ดีเอ็นเอ สารสกัดอะพิจีนินทำหน้าที่เป็น “ตัวล้างพิษ” ที่มีประสิทธิภาพ โดยทำลายอนุมูลอิสระ ลดความเครียดออกซิเดชัน และปกป้องเซลล์จากความเสียหาย การศึกษาวิจัยแสดงให้เห็นว่าอะพิจีนินสามารถเพิ่มการทำงานของเอนไซม์ต้านอนุมูลอิสระ (เช่น ซูเปอร์ออกไซด์ดิสมิวเทส SOD) ในร่างกายได้อย่างมีนัยสำคัญ จึงช่วยเพิ่มความสามารถของร่างกายในการซ่อมแซมตัวเอง ผลของสารต้านอนุมูลอิสระนี้ไม่เพียงแต่ช่วยชะลอการแก่ก่อนวัยเท่านั้น แต่ยังป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด เบาหวาน และโรคอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับความเครียดออกซิเดชันอีกด้วย

• ฤทธิ์ต้านการอักเสบ

การอักเสบเป็นการตอบสนองของร่างกายต่อสิ่งเร้าภายนอก แต่การอักเสบเรื้อรังเป็นสาเหตุของโรคหลายชนิด เช่น โรคข้ออักเสบ โรคกระเพาะลำไส้อักเสบ โรคหลอดเลือดแข็ง และแม้แต่โรคมะเร็ง สารสกัดจากอะพิจีนินมีบทบาทในการต่อต้านการอักเสบอย่างมีนัยสำคัญโดยยับยั้งการปล่อยสารสื่อการอักเสบ เช่น พรอสตาแกลนดินและอินเตอร์ลิวคิน สารสกัดจากอะพิจีนินจะไปปิดกั้นเส้นทางการส่งสัญญาณของปัจจัยนิวเคลียร์ κB (NF-κB) ซึ่งเป็นตัวควบคุมหลักของการตอบสนองต่อการอักเสบ ลองนึกภาพว่าเมื่อร่างกายของคุณ “ลุกเป็นไฟ” เนื่องจากการอักเสบ สารสกัดจากอะพิจีนินจะทำหน้าที่เหมือนอ่างน้ำเย็น ดับเปลวไฟได้อย่างรวดเร็วและช่วยให้ร่างกายฟื้นฟูสมดุล ฤทธิ์ต้านการอักเสบนี้ไม่เพียงแต่มีประโยชน์ต่อผู้ป่วยโรคข้ออักเสบเท่านั้น แต่ยังสามารถบรรเทาการอักเสบของลำไส้ การอักเสบของผิวหนัง และปัญหาอื่นๆ ได้อีกด้วย

• ผลการปกป้องระบบประสาท

ในสังคมยุคใหม่ อุบัติการณ์ของโรคระบบประสาทเสื่อม เช่น อัลไซเมอร์และพาร์กินสัน เพิ่มขึ้นทุกปี และบทบาทของสารสกัดอะพิจีนินในการปกป้องระบบประสาทก็น่าทึ่งมาก สารสกัดนี้สามารถผ่านด่านกั้นเลือด-สมองและออกฤทธิ์โดยตรงต่อเซลล์สมอง ลดการอักเสบของระบบประสาทและความเครียดออกซิเดชัน จึงปกป้องเซลล์ประสาทจากความเสียหาย นอกจากนี้ อะพิจีนินยังส่งเสริมการแสดงออกของปัจจัยบำรุงประสาทที่ได้จากสมอง (BDNF) ซึ่งเป็นโปรตีนที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตและการอยู่รอดของเซลล์ประสาท กล่าวโดยง่าย สารสกัดอะพิจีนินทำหน้าที่เหมือน “ผู้พิทักษ์” ของสมอง ช่วยรักษาการทำงานของระบบประสาทและชะลอการดำเนินของโรคระบบประสาทเสื่อม

• การป้องกันระบบหัวใจและหลอดเลือด

โรคหลอดเลือดหัวใจเป็นโรคที่คร่าชีวิตผู้คนทั่วโลกเป็นอันดับหนึ่ง และสารสกัดจากอะพิจีนินก็ช่วยปกป้องสุขภาพของหลอดเลือดหัวใจได้เป็นอย่างดี โดยช่วยลดความเสี่ยงของหลอดเลือดแข็งด้วยการลดไขมันในเลือด ยับยั้งการรวมตัวของเกล็ดเลือด ปรับปรุงการทำงานของเยื่อบุหลอดเลือดและกลไกอื่นๆ นอกจากนี้ ผลต่อต้านอนุมูลอิสระและต้านการอักเสบของอะพิจีนินยังสามารถลดความเสียหายของหัวใจและหลอดเลือดได้อีกด้วย การศึกษาวิจัยแสดงให้เห็นว่าอะพิจีนินสามารถลดระดับไลโปโปรตีนความหนาแน่นต่ำ (LDL หรือ “คอเลสเตอรอลที่ไม่ดี”) และเพิ่มระดับไลโปโปรตีนความหนาแน่นสูง (HDL หรือ “คอเลสเตอรอลที่ดี”) จึงช่วยปรับปรุงการเผาผลาญไขมันในเลือดได้ สำหรับผู้ที่มีความดันโลหิตสูง อะพิจีนินยังช่วยลดความดันโลหิตได้ด้วยการผ่อนคลายกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด

• ฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียและไวรัส

ในแง่ของการต่อต้านแบคทีเรียและไวรัส สารสกัดเอพิจีนินยังแสดงให้เห็นถึงศักยภาพบางประการเช่นกัน โดยสามารถยับยั้งการเติบโตของแบคทีเรียและไวรัสได้หลากหลายชนิด เช่น สแตฟิโลค็อกคัส ออเรียส ไวรัสไข้หวัดใหญ่ และอื่นๆ กลไกการออกฤทธิ์ได้แก่ การทำลายเยื่อหุ้มเซลล์ของเชื้อก่อโรคและยับยั้งการจำลองของไวรัส แม้ว่าสารสกัดเอพิจีนินจะไม่สามารถทดแทนยาปฏิชีวนะหรือยาต้านไวรัสได้ทั้งหมด แต่สามารถทำหน้าที่เป็น “พันธมิตร” ของระบบภูมิคุ้มกันเพื่อช่วยให้ร่างกายต่อสู้กับการติดเชื้อได้ดีขึ้น

• ฤทธิ์ลดความวิตกกังวลและสงบประสาท

ชีวิตสมัยใหม่เต็มไปด้วยความเครียด และหลายคนต้องทนทุกข์ทรมานจากความวิตกกังวลและอาการนอนไม่หลับ ที่น่าสนใจคือ สารสกัดจากอะพิจีนินยังมีฤทธิ์ต้านความวิตกกังวลและสงบประสาทอีกด้วย โดยสามารถจับกับตัวรับกรดแกมมา-อะมิโนบิวทิริก (GABA) ในสมอง ทำให้เกิดผลคล้ายกับเบนโซไดอะซีพีน (เช่น ไดอะซีแพม) แต่ไม่ก่อให้เกิดการติดยา ผลดังกล่าวทำให้สารสกัดจากอะพิจีนินเป็นทางเลือกจากธรรมชาติในการบรรเทาความวิตกกังวลและปรับปรุงการนอนหลับ

• สุขภาพหัวใจและหลอดเลือด

อย่างที่ทราบกันดีว่าความดันโลหิตสูงเป็นปัญหาที่ใครๆ ก็ปวดหัว อะพิจีนินถือเป็น “ปรมาจารย์” ในเรื่องนี้ โดยสามารถช่วยคลายหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือด “กว้างขึ้น” และเลือดไหลเวียนได้ราบรื่นขึ้น วิธีนี้จะทำให้ความดันโลหิตลดลงตามธรรมชาติ และหัวใจไม่ต้องทำงานหนักเหมือนแต่ก่อน นอกจากจะช่วยลดความดันโลหิตแล้ว อะพิจีนินยังช่วยลดการสะสมของคอเลสเตอรอลอีกด้วย

• ศักยภาพต่อต้านมะเร็ง

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา สารสกัดเอพิจีนินได้รับความสนใจอย่างมากในด้านการวิจัยต่อต้านมะเร็ง โดยสามารถยับยั้งการเติบโตและการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งผ่านกลไกต่างๆ เช่น การเหนี่ยวนำให้เกิดการตายของเซลล์มะเร็ง (programmed death) การยับยั้งการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง และการปิดกั้นการสร้างหลอดเลือดใหม่ของเนื้องอก การศึกษาพบว่าเอพิจีนินสามารถกระตุ้น “โปรแกรมการฆ่าตัวตาย” ในเซลล์มะเร็งได้ พร้อมทั้งปกป้องเซลล์ปกติจากอันตราย นอกจากนี้ ยังยับยั้งการตอบสนองของการอักเสบในสภาพแวดล้อมของเนื้องอก โดยตัด “การส่งสารอาหาร” ไปยังเซลล์มะเร็ง แม้ว่าการวิจัยส่วนใหญ่จะยังอยู่ในขั้นทดลอง แต่ศักยภาพของสารสกัดเอพิจีนินในมะเร็งหลายชนิด เช่น มะเร็งเต้านม มะเร็งต่อมลูกหมาก และมะเร็งปอด ก็ปรากฏให้เห็นแล้ว ในอนาคต คาดว่าสารสกัดเอพิจีนินจะกลายเป็นส่วนประกอบสำคัญของยาต้านมะเร็ง

ประโยชน์ของสารสกัดเอพิเจนินครอบคลุมปัญหาสุขภาพเกือบทั้งหมดของคนยุคใหม่ รวมทั้งสารต้านอนุมูลอิสระ สารต้านมะเร็ง สารต้านการอักเสบ และการปกป้องระบบประสาท สารสกัดเอพิเจนินไม่เพียงแต่เป็นสมบัติล้ำค่าในสาขาไฟโตเคมีคัลเท่านั้น แต่ยังเป็นวัตถุดิบที่มีศักยภาพสำหรับยาและผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพในอนาคตอีกด้วย แม้ว่าการวิจัยในปัจจุบันจะยังคงดำเนินต่อไป แต่ประโยชน์มากมายของสารสกัดเอพิเจนินได้เปิดหูเปิดตาให้เราได้เห็นความเป็นไปได้ที่ไม่มีที่สิ้นสุด ไม่ว่าจะเป็นอาหารเสริมในการดูแลสุขภาพประจำวันหรือเป็นวิธีการเสริมในการรักษาโรค สารสกัดเอพิเจนินก็สมควรได้รับการคาดหวังและความสนใจจากเรา